Xét nghiệm viêm gan B – HBV định lượng
Bệnh viêm gan B là gì?
Viêm gan B là một căn bệnh truyền nhiễm gây ra bởi virus viêm gan B (HBV).
Trong những giai đoạn đầu của lây nhiễm HBV, khoảng ½ bệnh nhân không có triệu chứng gì trong khi số còn lại có dấu hiệu như cúm, tăng men gan (ALT, AST) trong máu, và bệnh huyết thanh – một đáp ứng quá miễn với lượng lớn kháng nguyên virus trong huyết thanh. May thay, khoảng 90% người trưởng thành bị nhiễm hồi phục các triệu chứng này và các triệu chứng không tiến triển. Ở trẻ em, tỉ lệ này thấp hơn do miễn dịch chưa hoàn thiện.
Khoảng 1% bị nhiễm sẽ dẫn đến viêm gan ác tính, gây ra một mức độ phá hủy gan lớn và thường tử vong. 9% còn lại trở thành mãn tính, gần một nửa trong số này cuối cùng phát triển thành ung thư gan. Những bệnh nhân nhiễm mãn tính khác diễn biến thành xơ gan.
Hiện nay, virus viêm gan B vẫn là mối đe dọa lớn đến sức khỏe toàn cầu. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2015, có khoảng 257 triệu người trên thế giới mắc viêm gan B mãn tính, liên quan đến cái chết của khoảng 887.000 người mỗi năm. Ở Việt Nam hiện nay số người nhiễm virus viêm gan B chiếm khoảng 20% dân số.
Virus viêm gan B
HBV là một virus có vỏ trên đó gắn kháng nguyên bề mặt HBsAg. Lớp vỏ lipoprotein của HBV bao bọc bên trong là vật chất di truyền ADN cùng các protein như E, C (HBe, HBc).
HBV hoàn chỉnh (hạt Dane) đường kính 42 nm, có khả năng lây nhiễm. Đáng chú ý là các kháng nguyên bề mặt cùng lipoprotein của HBV cũng có thể tự đóng gói tạo thành lượng lớn hạt giả virus có kích thước 22 nm. Do cũng có kháng nguyên bề mặt HBsAg, các hạt giả virus có vai trò như những “kẻ thế mạng” để kéo hệ miễn dịch khỏi những hạt có thể lây nhiễm thật.
HBV không trực tiếp giết chết các tế bào bị nhiễm mà đi tới sự nhiễm mãn tính dai dẳng. Hầu hết mô tổn thương trong vật chủ là hệ quả của một đáp ứng miễn dịch đối với kháng nguyên virus trên bề mặt của các tế bào bị nhiễm.
Xét nghiệm viêm gan B như thế nào?
Xét nghiệm viêm gan B bao gồm một trong những phương pháp sau đây:
- Kiểm tra chức năng gan: các men gan ALT, AST, GGT và bilirubin tổng số
-
Xét nghiệm hình ảnh. Mặc dù các xét nghiệm hình ảnh không thể phát hiện virus viêm gan B nhưng có thể giúp bác sĩ xác định tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng mãn tính ở gan.
-
Sinh thiết gan
- Xét nghiệm kháng nguyên virus (HBsAg, HBeAg) hoặc kháng thể chống lại virus (anti-HBs, anti-HBc, anti-HBe). Các xét nghiệm này có thể định tính (chỉ cần xác định một người có nhiễm HBV hay không) hoặc định lượng. Tuy nhiên như đã nói ở trên, người nhiễm HBV mang số lượng lớn các hạt HBV trống rỗng có HBsAg, do đó kết quả xét nghiệm định tính HBsAg, anti-HBs có thể phản ánh chưa chính xác tải lượng virus thực sự.
- Xét nghiệm ADN vi sinh HBV. Đây là xét nghiệm dựa vào phương pháp real-time PCR để truy tìm dấu vết, số lượng virus có trong một mẫu bệnh phẩm.
